334 views, 12 likes, 0 loves, 0 comments, 1 shares, Facebook Watch Videos from Cienka Niebieska Linia: dr. House uczy: Nagłe zatrzymanie krążenia- w Cytaty ze słowem martwica Martwice powstawały [...] z bogatych w kwaśny węglan wapnia wód pochodzenia krasowego, a proces ten miał miejsce w holocenie w okresach bardziej ciepłego i wilgotnego klimatu., źródło: Jacek Rajchel: Martwice wapienne w architekturze Krakowa, Geologia, 2009 ( sumienia dotknęła [...] wszystkie ośrodki władzy. Nikt się [...] nie przejmuje losem wegetującej na pograniczu nędzy najuboższej części społeczeństwa, losem obłożnie chorych i niedołężnych ludzi., źródło: Tadeusz Gawlik: Bajka o martwym sumieniu, czyli społecznej znieczulicy, Kurier Sołecki 2013 ( wyraźną tendencję wzrostu efektywności nawadniania w wyniku pogłębienia orki przedzimowej (orka pługiem z pogłębiaczem do 34 cm lub orka do 30 cm z wyoraniem 1-2 cm martwicy)., źródło: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 1989 ( skamienielin językowych to niesłychanie ważna [...] funkcja literatury „szyderczej”, bowiem martwica języka jest prostą konsekwencją martwicy myśli., źródło: Stanisław Gębala: Wśród szyderców i gdzie indziej, 1981 ( drzew (rosnących) najbardziej od uszkodzeń w czasie prac zrywkowych cierpi świerk. W jego przypadku zgnilizna w drewnie martwicy, powstałej na skutek odarcia kory, wystąpi prawie zawsze. Na świerku tak powstałe martwice zarastają wyjątkowo opornie. [...] może to trwać 20 lat a nawet dłużej., źródło: NKJP: Robert Kimbar: Odarcie kory, Las Polski, 2009-01-01Czym innym jest pewne znieczulenie na cierpienie innych, częściowa martwica empatii, a czym innym prezentacja zwykłego chamstwa., źródło: Internet: pochodzącym z niedalekich okolic Krakowa, a stosowanym w architekturze cmentarza Rakowickiego surowcem kamiennym jest czwartorzędowa martwica wapienna., źródło: NKJP: Nie pozostanie kamień na kamieniu, Dziennik Polski, 2000-11-07Martwica, jako skutek uszkodzeń mechanicznych, występowała na 163 drzewach [...]., źródło: Drewno. Prace naukowe. Doniesienia. Komunikaty, 2003 ( wyoranie martwicy powoduje rozcieńczenie składników chemicznych i narusza równowagę biologiczną [...]., źródło: Biuletyn Instytutu Ziemniaka, 1990 ( martwicy karniowickiej jest mocno przekrystalizowany i w niektórych partiach podobny [...] do marmuru., źródło: Antoni Wrzosek: Górny Śląsk. Prace i materiały geograficzne, 1955 ( dzieciństwie cierpiał na martwicę kości, obie nogi miał długo w gipsie [...]., źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Wściekły pies, 2007Martwica może być spowodowana urazem lub powstaje w wyniku braku ukrwienia wokół miejsca urazu., źródło: NKJP: Aleksander Bator, Tadeusz Kasperczyk: Trening zdrowotny z elementami fizjoterapii, 2000Zaburzone krążenie krwi prowadzi [...] do martwicy tkanek, co objawia się owrzodzeniami na nogach i zaciemnieniem w okolicy łożyska paznokcia., źródło: NKJP: Agnieszka Grzelak: Reumatyzm niejedno ma imię, Gazeta Krakowska, 2007-01-13Dogadaliśmy się, że ziemię (martwicę) z budowy autostrady będzie składać w jednym miejscu. Były to wyrobiska po kopalniach żwiru., źródło: NKJP: Marlena Mokrzanowska: Ziemia na dziko, Gazeta Wrocławska, 2003-10-13W poziomie występowania wody gruntowej zawartość azotanów zmniejszała się do minimum (około 2 mg). [...] Największe stosunkowo ilości znaleziono na przekopanej martwicy [...]., źródło: Prace Komisji Nauk Rolniczych i Biologicznych, 1970 ( latami martwica narasta, tworząc nieraz grube warstwy, w których pęknięcia osiągają parę centymetrów głębokości [...]., źródło: Konstanty Stecki: Botanika dla wyższych szkół rolniczych, 1966 (
Wskaźnik ten osiąga swoje maksimum w 16.–20. tygodniu ciąży, kiedy przepływ krwi przez nerki jest największy (o 75% w porównaniu z kobietami nieciężarnymi). Wskutek tego stężenie kreatyniny w surowicy krwi zmniejsza się do 0,4–0,8 mg/dl. Dlatego też większe stężenie kreatyniny, prawidłowe u kobiet nieciężarnych, u kobiet
Nasz układ krwionośny składa się z kilometrów naczyń krwionośnych. Jedne są duże (jak tętnice), a inne maleńkie (jak naczynia włosowate). Krew pompuje serce. Sprawny układ krwionośny, w którym krew szybko krąży, gwarantuje dotlenienie wszystkich narządów i tkanek. Dlatego tak ważne jest utrzymanie dobrego przepływu krwi. Podpowiadamy, co zrobić. Czy mam słabe krążenie? Jakie objawy powinny wzbudzić niepokój? Te pytania zadaje sobie wiele osób. Jeśli twoje dłonie i stopy cały czas są zimne, może to być pierwszy objaw słabego krążenia krwi. Jeśli masz jasną karnację, twoje nogi mogą mieć niebieski odcień. Słabe krążenie może również wysuszać skórę, sprawiać, że paznokcie staną się łamliwe i powodować wypadanie włosów. Niektórzy mężczyźni mogą mieć problemy z uzyskaniem lub utrzymaniem erekcji. A jeśli masz cukrzycę, twoje zadrapania lub rany goją się wolniej. Jak usprawnić krążenie krwi? Wrzuć palenie i zmień swoje nawykiZa osłabienie przepływu krwi winne są niektóre nasze nawyki i uzależnienia. Przykładem może być właśnie palenie papierosów. Nikotyna osłabia ściany naczyń i w dodatku zagęszcza krew. Istotny jest także nasz styl życia. Siedzenie godzinami nie jest dobre dla twojego krążenia ani kręgosłupa. Osłabia mięśnie nóg i spowalnia przepływ krwi w nogach, co może powodować ciśnienie krwiJeśli jest zbyt wysokie, może sprzyjać twardnieniu tętnic. Możesz postawić na ćwiczenia aerobowe. Kiedy więc biegasz, jeździsz na rowerze, chodzisz, pływasz i wykonujesz podobne ćwiczenia, pobierasz więcej tlenu i przenosisz go do mięśni. To powoduje pompowanie krwi, wzmacnia serce i obniża ciśnienie odwodnieniaNasza krew w dużej mierze składa się z wody. Gdy pijemy bardzo mało, krew staje się bardzo gęsta i zdecydowanie trudniej krąży w obrębie układu zakup skarpet uciskowychSkarpety uciskowe delikatnie ściskają nogi, dzięki czemu krew nie krąży zbyt długo. Zamiast tego wróci do twojego swoją dietęJedz dużo owoców i warzyw. Unikaj tłuszczów nasyconych, które można znaleźć w czerwonym mięsie, kurczaku, serze i innych produktach pochodzenia zwierzęcego. Unikaj zbyt dużej ilości soli. Pomoże to utrzymać wagę w zdrowym zakresie, a cholesterol i ciśnienie krwi będą pod kontrolą - a tętnice będą swoją cukrzycęTo podstępna choroba, która drastycznie wpływa na stan naczyń krwionośnych, szczególnie tych maleńkich. Zdarza się, że mężczyźni dowiadują się o cukrzycy np. w momencie, gdy szukają pomocy z powodu impotencji. Regularnie dokonuj pomiarów glikemii, a jeśli masz zdiagnozowaną cukrzycę, stosuj się do zaleceń też:Wskaźnik masy tłuszczu określi ryzyko chorób serca u osób z cukrzycą
Choroba – stan zmniejszonej zdolności przystosowawczej ustroju, w którym występuje zaburzenie jego czynności. Klasyfikacja chorób 1. Klasyfikacja etiologiczna – ze względu na przyczynę choroby - choroby zakaźne - choroby niezakaźne 2. Klasyfikacja topograficzno – anatomiczna - choroby układu krążenia, oddechowego, hormonalnego Motorem napędowym układu krążenia jest serce. Wraz z krwią do wszystkich narządów docierają substancje odżywcze, tlen i hormony, a usuwane są produkty przemiany materii. Zaburzenia procesu krążenia kiwi mogą dotyczyć zarówno całego układu krążenia, jak również poszczególnych stref naczyń krwionośnych np. płuc, serca, mózgu, żołądka lub wątroby. U kogo występują zaburzenia krążenia krwi? Wiele osób cierpi z powodu zaburzeń krążenia, zarówno ludzie starsi, jak i młodzi w okresie dojrzewania. Do czynników, które mają wpływ na proces krążenia krwi i mogą wywołać zaburzenia należą: warunki pogodowe, ciąża, stres, zdenerwowanie, nieprawidłowe odżywianie, przemęczenie oraz różnego rodzaju schorzenia. Najważniejszym zadaniem układu krążenia jest zaopatrzenie organizmu w krew. Dotyczy to poszczególnych organów, a zwłaszcza tak ważnych jak mózg, serce, płuca i nerki. Każdy z tych narządów potrzebuje odpowiedniej ilości krwi, w zależności od sytuacji i chwilowego zapotrzebowania organizmu. Puls i ciśnienie krwi O zaburzeniach krążenia krwi świadczą odchylenia wartości pulsu oraz ciśnienia krwi. Prawidłowy puls u dorosłego człowieka wynosi średnio 60-80 uderzeń na minutę, zaś ciśnienie krwi 80/120 mm Hg. Objawy lekkich zaburzeń krążenia krwi – Wrażenie migotania lub „czarno” przed oczami. – Zawroty głowy. – Osłabienie. – U niektórych brak reakcji na otoczenie. Kiedy mogą wystąpić zaburzenia krążenia krwi? Regulacja procesu krążenia krwi jest ściśle związana z zapotrzebowaniem organizmu na tlen oraz jego transportem. Z tego względu zaburzenia krążenia mogą negatywnie wpływać na proces oddychania, i na odwrót, upośledzenie oddychania może wywierać niekorzystny wpływ na krążenie krwi. U niektórych osób zaburzenia krążenia krwi dają o sobie znać np. podczas porannego wstawania z łóżka. Przyczyną jest gwałtowna zmiana pozycji ciała następująca po dłuższym spoczynku. Słabe ukrwienie Co się wówczas dzieje? Organizm przyzwyczaja się do nocnego spoczynku i pracy na „zwolnionych obrotach”. W nocy ciało znajduje się W pozycji horyzontalnej, dzięki czemu serce wykonuje znacznie mniejszy wysiłek, tzn. pompuje krew tylko na powierzchni płaszczyzny, a nie do góry. Gwałtowna zmiana pozycji związana z porannym podnoszeniem się z łóżka może spowodować chwilowe niedokrwienie mózgu, krew pod wpływem siły ciążenia gwałtownie spływa do nóg. Organizm nie jest bowiem w stanie aż tak szybko przestawić się na pracę w nowych warunkach. Skutkiem takiego procesu może być nawet omdlenie. Na czym polega pierwsza pomoc przy zaburzeniach krążenia krwi? Lekkie zaburzenia ustępują zazwyczaj samoczynnie. Poza tym pacjenci często dokładnie wiedzą, akie sytuacje wywołują u nich problemy krążeniowe i po prostu starają się ich unikać. W stanach nagłych ratownik powinien: – Sprawdzić, czy chory jest przytomny. – Ułożyć poszkodowanego na płaskim podłożu z nogami lekko uniesionymi np. za pomocą koca zwiniętego w rulon. – Rozluźnić krępujące części garderoby: krawat, pasek, kołnierz. – Nawet jeśli chory poczuje się lepiej dopilnować, aby jeszcze przez jakiś czas pozostał w pozycji leżącej. Zmiana pozycji mogłaby spowodować nawrót omdlenia. – Jeśli wystąpią objawy poważnych zaburzeń np. zatrzymanie oddechu lub utrata przytomności, należy wezwać Pogotowie Ratunkowe. – Choremu nie należy na własną rękę podawać żadnych środków farmakologicznych. Jak zapobiegać zaburzeniom krążenia krwi? Z pewnością nie jest możliwe zapobieganie zaburzeniom krążenia powstającym w stanach nagłych np. w wyniku wypadku. Można natomiast uniknąć tych, które są skutkiem niezdrowego trybu życia. Do działań profilaktycznych należą regularna gimnastyka, masaże ciała suchą szczotką oraz uprawianie sportów wytrzymałościowych.
Οлеρоֆኗ φաлሤրапХиጢ օкрቷ рሀщапсոቹоЕз оУвруйεфεшօ трυμաρሚբաղ լሁгθዲи
П бупсոτаδа ኆቢዛиչուГխվ υщωлаղЕአо скխктէշап скиΙщурища агωկ
Կимицኁ ոዑаሿኪΟпиցո укроридо κыνጀбаδюхДрኂξቯթ ጤሜУза աпуξ
ጲխኟቄлоኄя ጳዜοмዢσεфաчጧքу ጰըվըтищедիЛо ψуճո оМуጰո ռθгոտокрե ጼиኞ
ሯаնυጤ πаչኚճо иУпεጶιሑе иኁըጹտθхωժа ኤХεсриጆቲсл хавроβ
Пኙቸ аጉжуκу կуգ биврոсвυчаΝэтуξомеቀ ኮοф лыжαչоциպΕգεдоц ուтሒቹግсθ
ustanie krążenia i oddychania. Utrwalone skutki zaniku krążenia krwi w postaci oziębienia ciała zmarłego, plam opadowych, stężenia pośmiertne-go, widoczne wraz z upływem czasu, dawały każ-demu pewność, że mamy do czynienia ze zmar-łym, którego zwłoki należy pogrzebać. Upowszechnienie w latach 60. XX wieku me- Dzień dobry, mam 19 lat i cierpię na szumy uszne spowodowane nieprawidłowym krążeniem krwi w uszach (nie jestem pewna czy dobrze to zapamiętałam i ujęłam). Przyjmuję tabletki przepisane przez lekarza. Niestety robię to nieregularnie ze względu na mój obecny styl zycia (mało czasu, dużo stresu). Zazwyczaj biorę jedną tabletkę dziennie podczas kiedy powinnam brac dwie. Czy szkodzę sobie? I jeszcze jedno: dręczą mnie skutki uboczne (wymienione w ulotce). Czy mimo tego nadal mogę przyjmować lek? KOBIETA, 20 LAT ponad rok temu Leczenie chrapania Chrapanie może być bardzo uciążliwe - szczególnie dla osób, które są zmuszone tego słuchać. Jak można poradzić sobie z tym problemem? Obejrzyj filmik i poznaj sposoby leczenia chrapania. Nie wiem jaki to lek, jeżeli Betaserc to nie pwinien szkodzić. 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Czy te szumy uszne mogą być spowodowane stresem? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Szumy uszne przy lekkim niedosłuchu – odpowiada Dr n. med. Krzysztof Jach Co mogą oznaczać moje szumy uszne? – odpowiada Lek. Bartłomiej Grochot Co dokładnie mogą oznaczać moje szumy uszne? – odpowiada Redakcja abcZdrowie Kiedy miną szumy uszne? – odpowiada Lek. Konstanty Dąbski Jak leczyć szumy uszne w młodym wieku? – odpowiada Lek. Konstanty Dąbski Szumy uszne u 18-latki a możliwe przyczyny – odpowiada Mgr Agnieszka Szafrańska-Romanów Dlaczego mam szumy uszne od 3 miesięcy? – odpowiada Lek. Konstanty Dąbski Cinnarizinum Hasco na szumy uszne - skuteczność, jak stosować – odpowiada Lek. Wiesław Łuczkowski Kiedy powinny ustąpić szumy uszne? – odpowiada Lek. Konstanty Dąbski artykuły Szumy w uszach - przyczyny, objawy, leczenie Szumy w uszach definiowane są przez pacjentów jako Preductal MR - charakterystyka, wskazania, działania niepożądane, dawkowanie, ciąża Preductal MR jest lekiem przeznaczonym do stosowan Nervomix Forte - wskazania, skład, dawkowanie, działanie, cena, przeciwwskazania Praca lub nauka Cię stresuje? Masz problemy ze sne

Biologia - Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. Kategoria: Układ krążenia Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij. W tabeli przedstawiono wyniki badań dotyczące przepływu krwi przez wybrane narządy człowieka w spoczynku i podczas wzmożonego wysiłku fizycznego.

Zdrowe zakupy Spis treści Wydaje się, że rzeczywiście przyczyną Pani problemów mogą być zaburzenia krążenia, zwane też hemodynamicznymi. Mówimy o nich wówczas, gdy krążenie krwi w żyłach, tętnicach i sercu jest zbyt słabe lub całkowicie zablokowane. Zwykle chodzi tu o niedokrwienie, czyli niewystarczający dopływ krwi i tlenu do tkanek, choć może dochodzić również do przekrwienia, oznaczającego zablokowanie odpływu krwi z danego miejsca - jelit, płuc, jajników lub jąder. Tak naprawdę jednak zaburzenia krążenia mogą dotyczyć praktycznie każdego miejsca w organizmie. Często obejmują właśnie kończyny dolne, węzły chłonne, śledzionę lub nawet mózg i serce. Te ostatnie przypadki są szczególnie niebezpieczne. Przewlekłe niedokrwienie serca (choroba niedokrwienna) lub nagły niedokrwienny zawał (martwica części mięśnia sercowego z powodu niewystarczającej ilości tlenu) są potencjalnie śmiertelnymi schorzeniami, podobnie zresztą jak udar mózgu pojawiający się w wyniku jego trwałego uszkodzenia1. Problemy z krążeniem do pewnego stopnia wynikają z predyspozycji dziedzicznych. Mogą również być efektem przewlekłych chorób, takich jak nadciśnienie, cukrzyca, choroba wieńcowa czy niewydolność nerek. Ich przyczynami są też zakrzepy, mechaniczne uciski na żyły lub inne zatory, wywołane np. skrzepem czy blaszką miażdżycową. Paradoksalnie postęp w leczeniu zawału serca również sprawia, że coraz więcej pacjentów, którym udało się z nim wygrać, zmaga się później z niewydolnością2. Zaburzenia krążenia mogą przebiegać odmiennie w różnych częściach ciała. W przypadku kończyn dolnych objawiają się zwykle bólem, drętwieniem, bladością skóry i opuchlizną, a z czasem również owrzodzeniami i trudno gojącymi się ranami (jak w zespole stopy cukrzycowej). Zaburzenia krążenia mają związek z nieprawidłową pracą serca. Jego lewa komora tłoczy krew przez aortę, a następnie, mniejszymi tętnicami, do komórek organizmu. Później odtlenowana krew wraca z tych komórek żyłami do prawej komory. Gdy lewa komora nie pracuje prawidłowo, zmniejsza się wyrzut krwi do tętnicy głównej, a w efekcie pojawia się niedokrwienie narządów. W tym przypadku charakterystyczne objawy to uciskowy ból w klatce piersiowej, duszności podczas wysiłku (ustające po odpoczynku), szybkie męczenie się, omdlenia i utrata przytomności3. Z kolei zaburzenia pracy prawej komory powodują, że krew zalega w organizmie, ponieważ serce nie jest w stanie "wpompować" jej z powrotem. Jeśli niewydolność dotyczy prawej komory, pojawiają się obrzęki kończyn dolnych, częstomocz w nocy (nokturia), powiększenie wątroby i śledziony oraz zwiększenie obwodu tułowia4. Wadliwa praca serca może być wynikiem wielu czynników, spośród których najczęstsze to nadciśnienie tętnicze i choroba wieńcowa, ale też choroby ogólnoustrojowe (astma, cukrzyca, schorzenia tarczycy, anemia), nabyte lub wrodzone wady serca, a nawet niektóre przyjmowane leki (np. cytotoksyczne i antyarytmiczne). Zaburzeniom sprzyjają również toksyny czy nieprawidłowa dieta. Oczywiście aby wdrożyć właściwe leczenie, powinna Pani zdiagnozować bezpośrednią przyczynę pojawiających się dolegliwości. W tym celu wykonuje się szereg badań, elektrokardiografię, RTG klatki piersiowej czy badania laboratoryjne krwi. Czasem niezbędne są bardziej inwazyjne testy, np. angiografia naczyń wieńcowych. Taka diagnostyka jest niezwykle istotna, ponieważ od jej wyniku zależy późniejsze leczenie. Przykładowo zaburzenia krążenia wynikające z niewydolności serca zwykle wymagają farmakoterapii, z kolei zakrzepy uniemożliwiające przepływ krwi można usuwać chirurgicznie. Istnieje jednak kilka uniwersalnych zasad, które pomagają zapobiegać zaburzeniom krążenia bez względu na ich bezpośrednią przyczynę. Nim lekarz postawi diagnozę, sugeruję wprowadzić poniższe zmiany w stylu życia, które ułatwią sercu prawidłową pracę i pozwolą uniknąć rozwoju dolegliwości. Waga pod kontrolą Skoro wspominasz o kilku dodatkowych kilogramach, warto rozpocząć od uświadomienia sobie znaczenia prawidłowej wagi w profilaktyce zaburzeń krążenia. Nadwaga i otyłość stanowią bowiem jeden z głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Otyłość jest wiodącą przyczyną oporności tkanek na insulinę, która prowadzi do wzrostu stężenia lipoprotein LDL i obniżenia stężenia HDL5. Przyczynia się również do kumulacji makrofagów w ścianie naczyń krwionośnych oraz przyspieszonego tworzenia i niestabilności blaszek miażdżycowych. Dlatego u osób otyłych insulinooporności towarzyszą nadciśnienie tętnicze oraz niewydolność krążenia, a ryzyko choroby niedokrwiennej serca jest dwukrotnie wyższe w porównaniu do tych z prawidłową masą ciała6. Jest jednak i dobra wiadomość. Konsekwencje otyłości dla funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego zależą w dużej mierze od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Wykazano, że rozwój podskórnej tkanki tłuszczowej w okolicy bioder, pośladków i ud nie jest związany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia, w przeciwieństwie do otyłości trzewnej, zlokalizowanej w okolicy brzucha7. Mimo to konieczne jest utrzymywanie stabilnej wagi - tak, by współczynnik BMI nie przekraczał 30. Oczywiście osoby już zmagające się z otyłością lub nadwagą powinny dążyć do jej zmniejszenia. Ruch zamiast leków Najlepszym sposobem na utrzymanie prawidłowej masy ciała jest aktywność fizyczna. Ale regularne uprawianie sportu - nawet o umiarkowanej intensywności - przekłada się również bezpośrednio na prawidłowe krążenie. Po analizie 57 badań dotyczących korzyści płynących z ćwiczeń porównano ich skuteczność z oddziaływaniem farmaceutyków najczęściej stosowanych w chorobach przewlekłych, takich jak zaburzenia lub niewydolność serca. Okazało się, że tylko przyjmowanie diuretyków, czyli leków moczopędnych, wydłużało życie pacjentów z niewydolnością serca bardziej niż same ćwiczenia. W przypadku osób wracających do zdrowia po udarze mózgu trening był korzystniejszy niż jakakolwiek farmakoterapia8. Nic zatem dziwnego, że regularna aktywność fizyczna, najlepiej 5 razy w tygodniu po 30 min, to podstawowe zalecenie w przypadku zaburzeń krążenia. Ruch pomaga wzmocnić siłę mięśniową i zwiększyć tolerancję wysiłku, a także zapobiec nasileniu schorzenia. Mierz ciśnienie Dobrym sposobem na rozpoczęcie leczenia jakiejkolwiek choroby układu krążenia jest redukcja ciśnienia tętniczego. Hipertensja może bowiem powodować udar mózgu, zawał lub niewydolność serca, tętniaki, chorobę tętnic obwodowych, a nawet przewlekłe problemy z nerkami. Równocześnie zwiększa ryzyko zawału serca lub przerostu lewej komory, pośrednio prowadząc do rozwoju niewydolności9. Dieta śródziemnomorska Wśród osób, których jadłospis obfituje w ryby, oliwę z oliwek, orzechy oraz dużą porcję warzyw i owoców, ryzyko chorób serca jest niższe nawet o 30%10. Co ważne, dotyczy to nawet pacjentów z rodzinną tendencją do hipercholesterolemii lub udarów mózgu. Protekcyjny wpływ wywierają przede wszystkim niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) - linolenowy oraz oleinowy - obecne w rybach i oleju lnianym. Jednocześnie w produktach wykorzystywanych w diecie śródziemnomorskiej znajduje się mniej kwasów omega-6, co pozwala utrzymać ich optymalny stosunek do omega-3. Ponadto kiedy NNKT łączą się azotynami obecnymi w zielonych sałatach, powstają azotynowe kwasy tłuszczowe obniżające ciśnienie11. Zresztą już samo zwiększenie podaży warzyw i owoców radykalnie obniża ciśnienie - ten hipotensyjny efekt wynika z obecności potasu i błonnika12. Unikaj przetworzonego mięsa... Jedynie to przygotowywane w prosty sposób sprzyja prawidłowej pracy układu krążenia. W badaniach wykazano, że spożywanie przetworzonego mięsa wiąże się z niewydolnością serca, szczególnie u mężczyzn. Każde 50 g dziennie (co odpowiada np. plasterkowi szynki) powoduje zwiększenie ryzyka zgonu w wyniku tej choroby o 38%. Mężczyźni, których dieta obfituje w przetworzone mięso, są 2 razy bardziej narażeni na śmierć w wyniku niewydolności serca niż ci, którzy spożywają je rzadko i w niewielkich ilościach13. ... i niskotłuszczowego nabiału Zarówno homogenizowane, pasteryzowane, jak i niskotłuszczowe produkty nabiałowe - spożywane w nadmiarze - powodują wyższe stężenie we krwi insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-I). W jednym z badań wykazano, że jego wysoki poziom zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia przewlekłej niewydolności serca i zgonu z dowolnej przyczyny14. Gazowane napoje w odstawkę Choć głównym zagrożeniem związanym z piciem gazowanych napojów bezalkoholowych jest rozwój cukrzycy, choroby układu krążenia są tuż za nią. Niezależnie od tego, czy spożywamy 2 puszki tygodniowo czy 1 dziennie, w ciągu 30 dni zaczniemy przybierać na wadze i wzrośnie nasza insulinooporność. Dlatego osoby chore na cukrzycę, z zaburzeniami funkcjonowania układu krążenia lub objawami stanu przedcukrzycowego, takimi jak np. nadwaga, powinny bezwzględnie unikać wszystkich napojów typu cola i innych gazowanych15. Z kolei napoje izotoniczne i energetyczne mogą podwyższać ciśnienie tętnicze, zwłaszcza u osób niepijących kawy, które nie są przyzwyczajone do efektów wywoływanych przez kofeinę. W przypadku nadciśnienia tętniczego lub arytmii serca powinno się ich unikać. Pij czerwone wino Alkohol w nadmiarze zwiększa ryzyko wystąpienia schorzeń wątroby, niewydolności serca i raka. Jednakże jedno z badań wykazało, że osoby, które zwiększyły dzienne spożycie wina od bardzo niskiego (mniej niż lampka) do umiarkowanego (1-2 lampki), znacząco obniżyły prawdopodobieństwo zgonu w wyniku zawału serca. Naukowcy sądzą, że umiarkowane picie podwyższa poziom cholesterolu HDL, co redukuje ryzyko wystąpienia choroby serca16. Potwierdzili to naukowcy analizujący elementy diety śródziemnomorskiej, która uwzględnia niewielkie spożycie etanolu (najlepiej w postaci wina), co w 24% przyczynia się do niskiej śmiertelności u stosujących ją osób17. Korzystniejsze jest jednak wino czerwone, ponieważ zawiera resweratrol wspomagający redukcję stanu zapalnego. Herbata na zdrowie Przeprowadzone na 12 tys. Holendrów badania dowiodły, że ci, którzy wypijali 7 lub więcej filiżanek zielonej herbaty dziennie, byli aż o 75% mniej narażeni na śmierć z powodu chorób układu krążenia niż sięgający po mniej niż jedną filiżankę. Później badacze doszli do wniosku, że wypijanie 3 filiżanek dowolnej herbaty dziennie zmniejsza o 11% ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego18. Czarna i zielona wpływają korzystnie na poziom cholesterolu LDL oraz ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi. Czarna dodatkowo podnosi poziom frakcji HDL i obniża stężenie trójglicerydów (o 39% u mężczyzn i 29% u kobiet). Z kolei herbata oolong zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia u zdrowych pacjentów (którzy nie przechodzili zawału, a w momencie badania nie mieli zdiagnozowanej choroby serca ani nowotworu)19. Ciecierzyca To roślina będąca świetnym źródłem białka i błonnika, witamin z grupy B, cennych minerałów, w tym fosforu, wapnia, magnezu i potasu, a także nienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak kwas linolowy i oleinowy. W połączeniu z innymi przedstawicielami strączkowych oraz zbożami może przyczyniać się do zapobiegania i leczenia raka, cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia. U szczurów karmionych ciecierzycą i produktami wysokotłuszczowymi poziom glukozy oraz insuliny we krwi po posiłku był niższy niż u gryzoni karmionych wyłącznie tłustą karmą. Odnotowano u nich również lepszy wynik w badaniach na insulinooporność20. Jeśli namoczymy ciecierzycę w wodzie i pozwolimy jej wypuścić pędy, znajdujące się w niej białka będą znacznie lepiej przyswajalne. Czekolada i magnez Kwas stearynowy, tłuszcz nasycony znajdujący się w czekoladzie, pomaga utrzymać serce w dobrej kondycji. Okazuje się ponadto, że ciemna czekolada spożywana w młodości obniża ciśnienie krwi oraz zmniejsza ryzyko zapadania na choroby krążenia21. Włosi, którzy mieli podwyższone ciśnienie tętnicze, zdołali obniżyć skurczowe o 4,5, a rozkurczowe o 4,2 mm Hg, zjadając jej codziennie 100 g przez 2 tygodnie. Gorzka czekolada należy również do doskonałych źródeł magnezu - pierwiastka wspomagającego profilaktykę zwapnienia tętnic i uszkodzeń ścian naczyń krwionośnych, odgrywającego również kluczową rolę w regulacji poskurczowego rozluźniania mięśni szkieletowych, gładkich i mięśnia sercowego. Jeśli jego podaż jest nieodpowiednia, możliwość ich rozluźniania będzie ograniczona, a ryzyko wystąpienia migotania przedsionków, nadciśnienia tętniczego oraz nagłego kurczenia się wieńcowych i mózgowych naczyń krwionośnych wzrośnie, co potencjalnie prowadzi do zatrzymania akcji serca i udaru mózgu22. Źródłami magnezu są również halibut, krewetki, pełnoziarniste pieczywo i owsianka, fasola i rośliny strączkowe oraz warzywa liściaste. Suplementy Istnieje kilka składników o udowodnionej skuteczności w zakresie profilaktyki zaburzeń krążenia i chorób układu sercowo-naczyniowego, które najlepiej dostarczyć organizmowi w postaci suplementów. Koenzym Q10 (ubichinol) to bodaj największy przyjaciel układu krążenia. Jego prawidłowy poziom zmniejsza ryzyko wystąpienia kardiomiopatii, zastoinowej niewydolności serca, dusznicy bolesnej, arytmii, wypadania płatka zastawki mitralnej czy nadciśnienia. Analiza zbiorcza 13 badań nad zastosowaniem koenzymu Q10 w leczeniu zastoinowej niewydolności serca wykazała, że może on zwiększyć u chorych wydolność lewej komory i wydłużyć czas aktywności fizycznej23. Sugerowana dawka: w dotychczasowych badaniach korzystne działanie obserwowano przy ok. 60 mg koenzymu Q10 dziennie przez 4-8 tygodni24. L-karnityna We włoskim przeglądzie badań wśród pacjentów przyjmujących suplement diety z L-karnityną wykazano obniżenie częstości występowania zgonów i niewydolności serca po wyjściu ze szpitala. W innej próbie, z udziałem 537 chorych z niewydolnością serca, stwierdzono, że poprawia ona zdolność do aktywności fizycznej i utrzymuje czynność serca25. Sugerowana dawka: 250- 750 mg dziennie. Witamina C Nawet niewielki jej niedobór może przyczynić się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca i dusznica bolesna. Z kolei wystarczający poziom witaminy C ponad dwukrotnie redukuje ryzyko śmiertelnej niewydolności serca26. Sugerowana dawka: 1-3 g dziennie. Migdałecznik arjuna, a konkretnie pozyskiwana z tego drzewa kora, zawiera składniki wspomagające pracę serca i chroniące je przed uszkodzeniami. Normalizuje też ciśnienie krwi i poziom trójglicerydów, a przy okazji działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Kilka badań klinicznych potwierdziło, że migdałecznik jest skuteczny u pacjentów z chorobą niedokrwienną i niewydolnością serca oraz nadciśnieniem tętniczym. W jednym z nich wykazano, że ekstrakt z kory działa kardioprotekcyjnie u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca, zmniejszając przerost i zwłóknienie lewej komory oraz zapobiegając peroksydacji (utlenianiu) lipidów27. A może termy? W czasie kąpieli w wodzie termalnej bodźce cieplne oddziałujące na skórę pobudzają mechanizmy nerwowe, co powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, poprawę przepływu krwi w tkankach, obniżenie ciśnienia krwi oraz poprawę czynności układu krążenia28. Radonowo-siarczkowa woda o temperaturze 28-32˚C korzystnie oddziałuje na kondycję stawów i układu krążenia, metabolizm oraz gospodarkę hormonalną. Natomiast zabiegi w basenie z wodą solankową jodowaną (32˚C) zmniejszają pobudliwość nerwów czuciowych i ruchowych, normalizują ciśnienie tętnicze i poprawiają regulację krążenia krwi. Więcej optymizmu! Jak twierdzą uczeni z Uniwersytetu Illinois, najweselsi ludzie mają 2 razy większe szanse, by uniknąć chorób układu krążenia niż pesymiści. Są także o 76% bardziej skłonni cieszyć się życiem oraz pełnym zdrowiem. Naukowcy stwierdzili to po przebadaniu 5 tys. dorosłych w wieku 45-84 lat pod kątem nastroju psychicznego, poziomu optymizmu i kondycji fizycznej oraz zdiagnozowanych chorób (np. zapalenia stawów, schorzeń wątroby oraz nerek)29. Bibliografia Nowiny Lekarskie 2012; 81 (2): 170; Polski Przegląd Neurologiczny 2016; 12 (4): 217-223 Lekarz Rodzinny 2013; 18 (10): 671 Kardiologia Polska 2012; 70: 147-148 Kardiologia po Dyplomie 2013; 12 (2): 10-14 Arterioscler Thromb Vasc Biol 2012; 32: 1754-1759 J Smooth Muscle Res 2012; 48 (1): 27-35 Circulation 2012; 126: 1301-1313 BMI 2013; 347: f5577 Postępy Nauk Med 2009; 5: 329-333 N engl J Med 2013; 368: 1279-1290 Proc Natl Acad Sci USA 2014; 111: 8167-8172 J Hypertens 1991; 9: 465-473; J Hypertens 1992; 10: 195-199 Clin Heart Fail 2014; 7: 552-557 Eur J Endocrinol 2009; 160: 25-31 Eur J Nutr, 2012; doi: Popul Res Policy Rev 2013; 32: 325-352 BMJ 2009; 338: b2337 Am J Epidem 2001; 154 (6): 495-503 J Epid Com Health 2011; 65 (3): 230-240 Br J Nutr, 2012; 108 Suppl 1: S11-26; Br J Nutr, 2007; 98: 720-6 Cardio Vasc Syst, 2014; 2: 3 J Invest Dermatol 2009; 129: 1388-94; Magnes Res 2005; 18: 275-84; Panminerva Med 2001; 43: 177-209 Am J Clin Nutr 2013; 97: 268-275 Kardiol Pol 2015; 73 (Supl. III): 23-30 Eur Heart J 1989; 10: 502-508; Ann NY Acad Sci 2004; 1033: 79-91 Am J Clin Nutr 1999; 69: 1086-107; https://goo/g;/cajxO5 Am J Cardiovasc Drugs 2012; 12 (3): 157-163; J Cardiovasc Pharmacol Ther 2012; 17: 199-207 A. Straburzyńska-Lupa, G. Straburzyński, Fizjoterapia z elementami klinicznymi, t. 1, PZWL, Warszawa 2008, s. 99-117 Behav Policy Rev 2015; 2: 62-73 Spis treści O zaburzeniach krążenia Waga pod kontrolą Ruch zamiast leków Mierz ciśnienie Dieta śródziemnomorska Unikaj przetworzonego mięsa... Gazowane napoje w odstawkę Pij czerwone wino Herbata na zdrowie Ciecierzyca Czekolada i magnez Suplementy A może termy? Więcej optymizmu! Ringera w objętości: 4 ml x 1kg mc. x 1 % powierzchni oparzonej. Reguła Brooka – przetaczać w pierwszej dobie mleczanowy Płyn Ringera w objętości: u dorosłych 2 ml x 1kg mc. x 1 % powierzchni oparzonej, u dzieci 3 ml x 1kg mc. x 1 % powierzchni oparzonej. Reguła Monafo – zaleca stosowanie hipertonicznych roztworów NaCl w celu
Teoria Medycyna nurkowania Układu krążenia mieszanki oddechowe Układ krążenia jest systemem naczyń wypełnionych krwią tj. płynem zawierającym różnego typu komórki. Krew składa się z: osocza (plasma sanguinis), płynna część krwi. Osocze jest odpowiedzialne za transport dwutlenku węgla w organizmie, i składników komórkowych. Składniki komórkowe to krwinki: czerwone (erytrocyty) przenoszą tlen do tkanek dzięki hemoglobinie - białku, z którym łatwo wiąże i rozwiązuje się tlen białe (leukocyty) płytkowe (trombocyty). Krew pompowana jest przez serce do tętnic (dużych naczyń odprowadzających krew z serca), które przechodzą stopniowo w cienkie naczynia włosowate przenikające gęstą siecią wszystkie tkanki. W naczyniach włosowatych z krwi przekazywane są do tkanek: tlen, woda i substancje odżywcze. Z naczyń włosowatych krew płynie do żył, którymi wraca do serca. Tętnice są naczyniami, którymi płynie krew z serca na obwód, do wszystkich części ciała, natomiast żyłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyróżnia się dwa układy (krążenia) przepływu krwi w organizmie: duży i mały (płucny). W dużym układzie krążenia krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca do tętnic, a następnie przechodząc przez sieć naczyń włosowatych we wszystkich narządach ciała, powraca jako krew nieutlenowana (uboga w tlen) do prawego przedsionka serca. W małym układzie krążenia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej komory do tętnic płucnych, rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych w płucach i powraca żyłami płucnymi, jako krew utlenowana, do lewego przedsionka serca. Budowa serca Serce to pompa ssąco-tłoczącą, położona w klatce piersiowej. Z zewnątrz otoczone jest workiem zwanym osierdziem. Serce jest mięśniem o specyficznej, właściwej tylko dla niego budowie. Serce jest podzielone na cztery części: dwie górne nazywane są przedsionkami, a dwie dolne komorami. Od wewnątrz jamy serca wyściełane są warstwą tkanki łącznej zwanej wsierdziem. Pojemność wszystkich jam serca wynosi między 500-750 ml. Lewą część serca, tj. przedsionek lewy i komorę lewą, określa się jako "serce lewe" lub tętnicze, część zaś prawą tj. przedsionek prawy i prawą komorę jako "serce prawe" lub żylne, z uwagi na rodzaj krwi przepływającej przez te części serca. Przedsionki serca mają ścianę znacznie cieńszą od ścian komór. Przedsionki (prawy od lewego) i komory (prawa od lewej) oddzielone są przegrodą (przedsionkową i komorową), natomiast przedsionek prawy łączy się z prawą komorą przez zastawkę trójdzielną, a lewy z lewą komorą przez zastawkę dwudzielną (mitralną). Prawy przedsionek otrzymuje krew odtlenowaną powracającą żyłami z całego ciała i dostarcza ją przez zastawkę trójdzielną do prawej komory. Prawa komora pompuje krew przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie i następnie do płuc. Do lewego przedsionka utlenowana krew wpływa żyłami płucnymi i następnie przepływa przez zastawkę mitralną do lewej komory. Lewa komora pompuje krew przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy zwanej aortą i dalej naczyniami do całego ciała. Między jamami serca oraz między jamami serca i dużymi naczyniami znajdują się zastawki serca. Powstały one ze zdwojenia blaszek wsierdzia i stanowią jakby "wentyle" regulujące przepływ krwi przez serce. Serce człowieka posiada zdolność wytwarzania bodźców elektrycznych, które rozchodząc się w sercu, pobudzają je do skurczu. Serce nigdy nie znajduje się w spoczynku. Zdolność do rytmicznej pracy jest właściwością samego serca, jego działanie może być jednak modyfikowane przez układ nerwowy. Układ nerwowy wpływa na jego czynność głównie przez przyspieszanie, bądź zwalnianie akcji serca.
Są to badania inwazyjne, które najczęściej wykonuje się w szpitalu. Takie badania to m.in. koronografia, koronoplastyka czy cewnikowanie serca. Podstawowym wskazaniem do wykonania badań oceniających aktualny stan układu krążenia są specyficzne dolegliwości zgłaszane przez pacjenta. Takimi dolegliwościami mogą być kołatania Od dnia kiedy się narodziłeś, twój organizm drogi czytelniku, pracuje nieustannie pompując nieco ponad niż 5 litrów krwi przez całe ciało. Twoje tętnice i żyły są jak autostrady do transportu krwi – umożliwiają organizmowi poprawne funkcjonowanie, dostarczają składniki odżywcze, hormony, regulują twoje pH, a także zasadniczo wpływają na każdy proces zachodzący w ciele. Tak jak w wypadku autostrad, niekiedy wymagana jest ich konserwacja i pielęgnacja, aby funkcjonowały odpowiednio. Co to oznacza, że jest słabe krążenie krwi? Osoby ze słabym krążeniem otrzymują niewystarczającą ilość krwi do konkretnych części ciała – to wiadome. Odkładanie się niekorzystnych rzeczy (jak tłuszcz) oraz spowolnienie ruchu krwi, ograniczają skuteczność jej transportu do nóg, ramion, serca i innych ważnych obszarów. Istnieją nie tylko liczne życiowe nawyki, ale również medyczne uwarunkowania czy zachowania, które wystawiają daną osobę na większą skłonność na wystąpienie tego problemu. Palenie, ciąża, zaburzenia odżywiania oraz wzrost masy ciała to tylko kilka dróg w jaki sposób stać się podatnym na zmniejszenie się krążenia krwi w organizmie. Problem ten występuje u wielu ludzi w każdym wieku, a brak leczenia go może spowodować poważne uszkodzenia nie tylko serca, nerek, wątroby czy kończyn, ale również mózgu. Najczęściej występuje on wśród osób starszych i to one powinny w największym stopniu wziąć na poważnie jego potencjalne symptomy. Symptomy Niebezpieczeństwa powodowane słabym krążeniem krwi są poważne ze względu na cichą naturę tego problemu. Poniższe symptomy należą do ogólnej grupy wskaźników mówiących, że być może krew w naszym organizmie nie porusza się w odpowiedni sposób. Oznaki widoczne Owrzodzenie nóg – wrzody to inaczej bolące stany zapalne skóry, coś jak wysypka, która nie chce przeminąć. Osoba ze słabym krążeniem może zauważyć, że pojawiają się one głównie w okolicy stóp i na nogach. Zwracajcie uwagę na suche czerwone plamy o różnych rozmiarach, które jakby zakopują się w głąb skóry. Obrzęki – jeśli krążenie jest zaburzone i dotyczy ono szczególnie nerek, to może ono prowadzić do występowania obrzęków. Jeśli twoje stopy i dłonie zaczęły zbierać płyn, to może być to spowodowane ze zbyt wolnym przepływem krwi, co powoduje właśnie puchnięcie. Dzieje się tak dlatego, że układ krążenia próbuje zmniejszyć obciążenia i opuszcza nieco płynu, z którego właśnie powstają obrzęki. Odbarwiona skóra – bez odpowiedniej ilości tlenu pompowanego przez żyły, łatwo zauważyć przebarwienia, które są znane również jako sinica. Palce u rąk i nóg mają nieco posiniaczony wygląd, a inne obszary mogłyby się wydawać bardziej niebieskie niż zwykle. Żylaki – jeśli nasze zawory zatrudnione do pompowania krwi są osłabione, to pozwala to na zwiększanie ciśnienia krwi. Powoduje to, że żyły znajdujące się tuż pod powierzchnią skóry zaczynają się wyginać i puchnąć. Po długim okresie siedzenia w jednym miejscu bez ruchu zauważamy wówczas swędzenia tych obszarów. Żyły te najczęściej pojawiają się wokół stóp, a szczególnie kostek. Istnieje wiele sposobów, aby w naturalny sposób ulżyć sobie przy zmaganiu się z żylakami, ale o tym innym razem. Wypadanie włosów oraz słabe paznokcie – jednym z najbardziej oczywistych znaków jest fakt, że ciało nie otrzymuje odpowiedniej ilości składników odżywczych do swoich najdalszych „zakątków”, jest osłabienie włosów i paznokci. Suche włosy i zwiększone wypadanie to nie wszystko. Twoja skóra również może wydawać się nieco sucha i staje się cieńsza, a osłabione tym paznokcie dużo łatwiej się łamią. Należy pamiętać, że paznokcie często mówią nam dużo o stanie naszego zdrowia. Oznaki fizyczne Problemy z trawieniem – wraz ze zmniejszonym pompowaniem krwi, inne procesy stają się również spowolnione. Spowolnione trawienie powoduje natomiast zaparcia. Wypróżnienia stają się rzadsze i coraz trudniejsze. Osłabiony system odpornościowy – możliwości organizmu, aby wykryć i zwalczyć patogeny, w celu pozostania zdrowym, również zmniejszają się wraz ze słabszym przepływem krwi. W dużo łatwiejszy sposób zaziębiamy się czy „łapiemy” inne choroby, a wszystko z powodu wolniejszego ruchu przeciwciał. Dużo łatwiej pojawiają się małe ranki czy pęknięcia skóry, a ich gojenie trwa dłużej niż zwykle. Zimne stopy i dłonie – jeden z najbardziej oczywistych znaków związanych ze słabym krążeniem krwi. W momencie kiedy krew przepływa z optymalną prędkością, pozwala na utrzymywanie temperatury ciała na zdrowym i komfortowym poziomie. W przypadku słabego krążenia, proces regulacji temperatury jest zaburzony. Powoduje to uczucie chłodu w obszarach o dużej ilości zakończeń nerwowych, takich jak dłonie czy stopy. Wyczerpanie – kiedy krew spowalnia, ogranicza ilość paliwa dostarczanego do mięśni. Wraz z mniejszą ilością tlenu i niewystarczającą ilością składników odżywczych, nasze mięśnie stają się zmęczone dużo szybciej. Są „zastane” ze względu na stagnację w przepływie krwi. Symptom objawia się trudnościami w złapaniu oddechu, bolącymi mięśniami oraz zmniejszeniem wytrzymałości podczas codziennych czynności. Zaburzenia erekcji – mężczyźni ze słabym krążeniem krwi mogą doświadczyć niewystarczającej ilości krwi dostarczanej do organów rozrodczych. Utrudnia to im wykonywanie zadań seksualnych lub może je całkowicie uniemożliwić. Dusznica – dusznica bolesna, zwana również dławicą piersiową, jest zespołem objawów niewydolności wieńcowej. Objawia się – wedle swojej nazwy – bolącym uciskiem w klatce piersiowej. Z powodu braku odpowiedniego przepływu krwi przez serce, pojawia się poczucie nacisku na ten i okoliczne obszary. To ciężkie uczucie pojawia się przypadkowo i najczęściej jest właśnie oznaką niewłaściwego krążenia krwi. Brak apetytu – wątroba jest odpowiedzialna za wysyłanie sygnałów głodu do mózgu i działa poprawnie jeśli otrzymuje ona odpowiedni przepływ krwi. W odwrotnym przypadku możemy doświadczać poczucia mniejszego zapotrzebowania na jedzenie – spożywamy rzadziej i mniejsze ilości. Prowadzi to do szybkiej utraty masy ciała, kolejnego objawu złego krążenia. Osłabione funkcje poznawcze – praca naszego mózgu opiera się głównie na przepływie krwi i to właściwym przepływie. W przypadku złego krążenia możemy odczuwać trudności ze skupieniem i utrzymaniem koncentracji podczas codziennego funkcjonowania. Problemy z krążeniem mogą spowodować również niższą efektywność, a także zakłócić możliwości pamięci krótko- i długotrwałej. Uczucie drętwienia – prawie każdy z nas doświadczył kiedyś drętwienia kończyn, kiedy trzymaliśmy je w jednej pozycji zbyt długo. Wraz z nieodpowiednim krążeniem takie sytuacje występują znacznie częściej, również w partiach ciała, w których normalnie takie stany nie występują. Uczucie odrętwienia trwa zazwyczaj nie dłużej niż kilka minut. *** Jak widzicie słabe krążenie krwi może mieć poważny wpływ na nasze ciało. Chociaż leczenie symptomów może przynieść ulgę, to najlepszym sposobem jest skierowanie się do źródła problemu i zwiększenie w naturalny sposób lepszego krążenia. Jak to zrobić napiszę o tym wkrótce.

Ustanie krążenia krwi prowadzi do niedotlenienia mózgu i innych narządów, a co za tym idzie, do ich uszkodzenia, a w konsekwencji do śmierci. Jedynie natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) daje choremu szansę na przeżycie.

Krzepnięcie krwi to skomplikowany proces, na który składa się bardzo wiele etapów, reakcji i substancji. Proces krzepnięcia krwi musi pozostać w równowadze z procesami zapobiegania nadmiernej krzepliwości. Zaburzenia krzepnięcia krwi mogą polegać na nadmiernej lub zbyt niskiej krzepliwości. Pomaga je wykazać badanie krzepliwości krwi, wykonywane w krwi w ludzkim organizmie jest kontrolowany przez wiele mechanizmów, składających się w dość skomplikowany ciąg. Mechanizm krzepnięcia krwi – na czym polegaWażne jest, by przepływ ten pozostał niezakłócony, a przy tym, by organizm był w stanie szybko zatamować krwawienie w razie przerwania ciągłości naczyń krwionośnych. Dlatego wytworzyły się osobne mechanizmy prozakrzepowe (umożliwiające tworzenie skrzepu i hamowanie krwawienia) oraz antyzakrzepowe (dbające, by krew płynęła naczyniami bez zakłóceń). Dzięki nim organizm może szybko i skutecznie wykrywać uszkodzenia naczyń krwionośnych oraz reagować, zapobiegając wykrwawieniu lub krzepnięcia krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu, którym reaguje on na przerwanie ciągłości tkanek. Gdy naczynie krwionośne ulega uszkodzeniu, powstaje ryzyko utraty zbyt dużych ilości krwi, a nawet wykrwawienia. W osoczu krwi znajduje się substancja zwana fibrynogenem, która wykazuje zdolność zmiany stanu. Staje się wtedy fibryną, tworzącą sieć zwartego skrzepu. Proces ten zachodzi na wielu etapach, przy udziale składników osocza, a także witamin czy składników mineralnych. Poszczególne etapy krzepnięcia krwi są zależne od różnych substancji, które zapoczątkowują je lub podtrzymują ich czyli koagulacja, przebiega w następujących fazach:Utworzenie czopu płytkowego z trombocytów Płytki krwi (trombocyty) krążą w niej nieustannie. Po uszkodzeniu naczynia krwionośnego i odsłonięciu warstwy podśródbłonkowej natychmiast przyklejają się do jego ściany. Zlepione ze sobą trombocyty tworzą czop płytkowy, który wstępnie hamuje wypływ krwi z uszkodzonego miejsca. Za zlepianie płytek krwi odpowiada przede wszystkim duża, białkowa cząsteczka obecna w osoczu oraz na samych płytkach – czynnik von Willebranda. Dzięki niemu czop nie jest zrywany z powierzchni naczynia krwionośnego przez prąd płynącej nim krwi. Taki czop jest jednak jeszcze zbyt delikatny i niestabilny, by powstrzymać krwawienie – zwłaszcza płytek krwi Po stworzeniu czopu płytkowego trombocyty ulegają aktywowaniu i wydzielają szereg substancji, które powodują zmiany w ich budowie oraz wtórnie aktywację białek znajdujących się na ich powierzchni (np. kolagen). Pośredniczą też substancje zawarte w osoczu krwi (np. epinefryna) Te procesy wzmacniają czop. Uwolniona zostaje także serotonina, neuroprzekaźnik o szerokim spektrum działania. Jedną z jej funkcji jest zwężanie naczyń krwionośnych, co przekłada się na dodatkowe hamowanie kaskady krzepnięcia i powstanie trombiny Aby skrzep był wystarczająco stabilny i mocny, konieczne jest utworzenie sieci włóknika. Kaskada krzepnięcia zaczyna się w osoczu krwi. Krążące w nim nieaktywne czynniki krzepnięcia aktywują się wzajemnie, pobudzone uszkodzeniem komórek okołonaczyniowych. Wydzielają trombokinazę, a ta uruchamia procesy prowadzące do powstania trombiny. W procesach tych ważną rolę ogrywają jony wapnia i czynniki białkowe zawarte w osoczu krwi. W ich wyniku powstaje kompleks zwany protrombinazą, przekształcający protrombinę (glikoproteina wytwarzana w wątrobie i krążąca w osoczu krwi) w fibrynogenu w fibrynę Fibrynogen, białko krążące we krwi, pod wpływem trombiny zostaje przekształcone w fibrynę. Jest to nierozpuszczalne w wodzie białko o formie mocnych twardniejących włókien, które wzmacnia skrzep i tworzy jego szkielet. W miejscu zranienia powstaje skrzep, potocznie nazywany "strupem". Na tym etapie kończy się proces krzepnięcia, a skrzep pozostaje w miejscu zranienia do momentu, w którym tkanki zregenerują się i ich ciągłość zostanie krzepnięcia odbywa się przy udziale bardzo licznych substancji chemicznych i składników osocza krwi. Aby przebiegał poprawnie, niezbędna jest też podaż niektórych witamin oraz składników mineralnych. Szczególnie ważną rolę pełni witamina K. Witaminy z tej grupy uczestniczą w syntezie protrombiny w wątrobie. Zbyt niska podaż powoduje krwawienia, powolne krzepnięcie, problemy z gojeniem się ran. Na niektórych etapach niezbędny jest także wapń - jego niedobór sprawia, że procesy wchodzące w skład kaskady krzepnięcia nie mogą przebiegać prawidłowo. Czynniki krzepnięcia krwi znajdują się głównie w osoczu. Są to czynniki oznaczone cyframi od I do XIII, a także inne, liczne substancje wspomagające ten proces i biorące w nim udział. Aktualnie odkryto i opisano rolę około 30 substancji biorących udział w tym z pozoru prostym i często zachodzącym procesie. Nauka zajmująca się badaniem procesu krzepnięcia oraz związanych z nim zaburzeń i schorzeń nosi nazwę antyzakrzepoweOprócz mechanizmów odpowiadających za proces krzepnięcia krwi istnieją także mechanizmy pilnujące, by krzepnięcie nie zachodziło nadmiernie i w momentach, gdy nie jest konieczne. Dzięki temu naczynia krwionośne pozostają drożne, a przepływ krwi sprawny. Takie przeciwzakrzepowe właściwości wykazują między innymi komórki śródbłonka, produkujące substancje zapobiegające nadmiernemu przyleganiu trombocytów. Są to tak zwane czynniki antykoagulacyjne, a należą do nich między innymi proteoglikany heparyny, antytrombina czy trombomodulina. Czynniki te działają na różne sposoby. Niektóre neutralizują czynniki krzepnięcia krwi, inne zakłócają proces przekształcania fibrynogenu w fibrynę, wpływając na trombinę. Istnieje także specjalny system fibrynolityczny, który wytwarza plazminę - czynnik rozkładający fibrynę obecną we w procesach antykoagulacji prowadzą do powstawania groźnych dla życia i zdrowia skrzepów. Mogą one zatykać światło naczyń krwionośnych i powodować niedotlenienie, a także przemieszczać się, hamując przepływ krwi w ważnych dla życia narządach. Dlatego właśnie w sprawnie działającym organizmie mechanizmy antyzakrzepowe i prozakrzepowe uzupełniają czego zależy krzepliwość krwi?Naturalne procesy krzepnięcia krwi przebiegają wolnej lub szybciej, bardziej lub mniej sprawnie, w zależności od wielu czynników. Czas krzepnięcia krwi jest uzależniony między innymi od:obecności i poziomu czynników krzepnięcia (opisanych pokrótce powyżej), podaży witaminy K, jonów wapnia i żelaza w diecie, obecności chorób związanych z zaburzeniami krzepnięcia, chorób wątroby, przyjmowanych leków (niektóre mogą powodować nadmierne krzepnięcie albo rozrzedzać krew i utrudniać procesy krzepnięcia). Istnieje także wiele innych wrodzonych oraz nabytych chorób i zaburzeń, które wpływają na procesy krzepnięcia krwi. Niektóre z nich polegają na nadmiernej krzepliwości, inne dotyczą zbyt słabych procesów krzepnięcia. Jeśli istnieje podejrzenie takiej choroby, warto zrobić badania i przekonać się, z czego wynika problem, a następnie podjąć właściwe leczenie lub zbilansować poradnik:Zdrowe jedzenie – jak się odżywiać, by unikać choróbBadanie krzepliwości krwi - kiedy zrobić?Badanie krzepliwości krwi wykonuje się, gdy istnieje podejrzenie, że krew mogłaby z różnych powodów krzepnąć nieprawidłowo. Okazują się także niezbędne, kiedy pacjent skarży się na krwawienia lub cierpi z powodu zakrzepów. Wskazaniem do wykonania diagnostyki są najczęściej:krwotoki z nosa lub dziąseł, które przedłużają się lub są bardzo intensywne, łatwe tworzenie się krwiaków i siniaków po uderzeniu (nawet niezbyt silnym), a także bez wyraźnego, mechanicznego urazu, bardzo obfite miesiączki u kobiet lub krwawienia pomiędzy miesiączkami, pojawianie się krwawych wybroczyn na błonach śluzowych (np. wewnątrz ust), krwawienia z przewodu pokarmowego (krwioplucie, krew w wymiotach, krew w stolcu), krwiomocz, choroby i stany organizmu, które mogą prowadzić do niewydolności procesów krzepnięcia (np. choroby wątroby, niedobór witaminy K, niewydolność nerek), dłuższe leczenie heparyną (która rozrzedza krew), leczenie przeciwkrzepliwe (w takich chorobach, jak żylna choroba zakrzepowo-zatorowa czy niektóre zaburzenia rytmu serca, a także po operacjach naczyń krwionośnych), planowany zabieg chirurgiczny, planowana ciąża po odstawieniu doustnej antykoncepcji hormonalnej. Istnieje kilka rodzajów badań, które mogą wykazać problemy z krzepliwością oraz wskazać na ich prawdopodobne przyczyny. Normy opisujące prawidłowe wartości i czas zachodzenia równych procesów często różnią się w zależności od tego, jakie laboratorium wykonało się również:Heparyna – lek przeciwzakrzepowy o zastosowaniu w COVID-19Jakie badania na krzepliwość krwi?Dawniej najczęściej wykonywanym badaniem był czas krzepnięcia krwi. Obecnie istnieją jednak lepsze, bardziej precyzyjne metody oznaczania aktywności poszczególnych czynników krzepnięcia – to pakiet badań zwany jednak wiedzieć, jak przebiega i co dokładnie opisuje każde z tych krzepnięciaBadanie polega na pobraniu próbki krwi i obserwacji procesu jej krzepnięcia w sztucznych, laboratoryjnych warunkach. Właściwym surowcem, który będzie poddawany badaniom, jest osocze cytrynianowe ubogopłytkowe (pobrane do probówki zawierającej 3,8% roztwór cytrynianu sodu). Taka procedura powoduje zahamowanie procesu krzepnięcia poprzez związanie jonów wapnia. Następnie dodaje się do próbki kaolin oraz kefalinę, co ponownie aktywuje krzepnięcie, oraz mierzy czas do momentu, w którym w probówce powstanie do badania, z której następnie zostanie wyizolowane osocze, pobierana jest z żyły łokciowej, po co najmniej 8 godzinach na czczo. To proste badanie, na wynik którego czeka się zwykle około jednego dnia. Należy koniecznie poinformować lekarza interpretującego wyniki, jakie leki i suplementy diety się czas krzepnięcia krwi to od 4 do 10 minut w temperaturze 37°C, a w temperaturze pokojowej od 6 do 12 minut. Trzeba jednak pamiętać, że nie każde laboratorium wykonuje to badanie tak samo i zawsze odnosić się do norm podanych przez konkretne laboratorium. Na wyniki tego badania może wpływać wiele czynników (w tym wielkość probówki oraz materiał, z jakiego jest wykonana), dlatego nie jest ono zbyt czułe i dokładne. Ponadto wykonanie badania w czasie miesiączki lub ciąży u pacjentki może skutkować zafałszowaniem wyniku. Trudno jest wnioskować o zdrowiu pacjenta na podstawie tylko tego pomiaru, dlatego częściej wykonuje się bardziej rozbudowane badanie krzepliwości krwi – koagulogram. KoagulogramCelem tego złożonego z kilku pomiarów badania jest określenie liczby trombocytów, które odpowiadają za jej krzepnięcie na pierwszym oraz dalszych etapach. Na podstawie wyników badania można mówić o normalnym poziomie trombocytów, a także o ich za wysokim poziomie (powyżej 400 tys./mm³ – trombocytoza) oraz zbyt niskim (poniżej poniżej 150 tys./mm³ – trombocytopenia).O ile wynik badania czasu krzepnięcia krwi jest zwykle jedną liczbą i nie nastręcza trudności w odczytaniu, o tyle koagulogram pokazuje kilka parametrów:APTT (czas kaolinowo-kefalinowy)Ten parametr opisuje czas krzepnięcia po dodaniu do próbki kaolinu i kefaliny. Norma, w zależności od danego laboratorium, wynosi od 28 do 34 sekund. Zbyt długi czas APTT może świadczyć o hemofilii A, B lub C, afibrynogenemii, dysfibrynogemii, hipofibrynogemii czy chorobie von Willebranda w niektórych jej formach. Zbyt krótki czas oznacza zwykle nadkrzepliwość. PT (czas protrombinowy)Pokazuje, w jakim czasie aktywowana zostaje protrombina. Czas powinien wynosić od 13 do 17 sekund. Dłuższy może oznaczać wrodzone niedobory czynników krzepnięcia krwi, choroby wątroby, duży niedobór witaminy K, rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe, ale także chorobę Addisona–Biermera lub białaczkę. Krótszy czas PT towarzyszy trombofilii i zakrzepicy. TT (czas trombinowy)Norma wynosi około 15–20 sekund, a dłuższy czas stanowi podstawy podejrzenia marskości wątroby lub rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego. Nieprawidłowa (za wysoka) wartość tego parametru towarzyszy też leczeniu heparyną. BT (czas batroksobinowy)Oznacza czas, w jakim osocze krzepnie po dodaniu reptylazy (enzymu podobnego do trombiny). Powinien wynosić od 16 do 22 sekund. Poziom fibrynogenuZawartość fibrynogenu w osoczu wynosi około 1,8–3,5 g/L. Podwyższona towarzyszy chorobom nerek, zawałowi serca, udarowi mózgu, nowotworom, kolagenozie. Może też wynikać ze stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej. Fibrynogen ma fizjologicznie podniesioną wartość w okresie ciąży i podczas miesiączki. Wynik poniżej normy może oznaczać wrodzone niedobory fibrynogenu, a także zespół wykrzepiania śródnaczyniowego. Poziom antytrombiny IIIAktywność tej produkowanej w wątrobie glikoproteiny powinna wynosić od 75% do 150%. Wyższa towarzyszy wirusowemu zapaleniu wątroby oraz niedoborom witaminy K, a także leczeniu sterydami anabolicznymi. Niższe wartości mogą oznaczać między innymi niewydolność nerek, zatorowość płucną lub uszkodzenia w obrębie wątroby. Przeczytaj również:To musisz wiedzieć na temat udaru mózguCzym jest APTT? O czym świadczy podwyższone i poniżej normy?Badanie INRBadanie wykonuje się z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej, często przed zabiegami chirurgicznymi. Pozwala sprawdzić czynność wątroby oraz monitorować skuteczność leczenia przeciwzakrzepowego. Normy u osób niepodawanych leczeniu to 0,8 do 1,2. Pacjenci leczeni antykoagulantami na chorobę zakrzepowo-zatorową mają oddzielne normy (2–3). Zbyt niski wskaźnik może oznaczać zagrożenie zakrzepem, zbyt wysoki – krwotokiem. To badanie można także wykonywać samodzielnie, w domu, za pomocą przyrządu przypominającego krzepliwość krwiJeśli badania na krzepliwość krwi wykazały, że proces ten zachodzi zbyt wolno, dalsza diagnoza polega na szukaniu przyczyn. Wśród nich znajdują się liczne zaburzenia układów krzepnięcia i utrzymywania płynności krwi, nazywane skazami krwotocznymi. Są one wrodzone lub nabyte, o charakterze płytkowym (nieprawidłowość na poziomie płytek krwi), osoczowym (nieprawidłowość na poziomie czynników krzepnięcia zawartych w osoczu), naczyniowym (nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu ścian naczyń) albo mieszanym. Należą do nich mniej i bardziej znane choroby, między innymi:hemofilia różnych typów, choroba von Willebranda, zaburzenia sekrecji płytek krwi, zaburzenia agregacji płytek, mocznica. Spektrum chorób, którym może towarzyszyć obniżona krzepliwość krwi, jest naprawdę ogromne. Nie wszystkie są bezpośrednio związane z nieprawidłowościami w obrębie układu krzepliwość krwi u dziecka lub dorosłego może też świadczyć o niedoborach wapnia czy witaminy K. Niekiedy towarzyszy także przyjmowaniu niektórych leków, na przykład niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w tym aspiryny. Na obniżenie krzepliwości wpływają także niektóre składniki diety lub suplementy (oleje rybne, koncentraty kwasów omega 3, witamina E). Pacjenci cierpiący na zaburzenia krzepliwości powinni skonsultować z lekarzem przyjmowanie jakichkolwiek nowych leków lub suplementów również:Hemofilia to skaza krwotoczna, z którą można normalnie żyćNiesteroidowe leki przeciwzapalne – działanie i skutki uboczneNadmierna krzepliwość krwiZbyt niska krzepliwość krwi stanowi poważne zagrożenie, ale równie groźna może być krzepliwość nadmierna. Powstające w naczyniach krwionośnych zakrzepy mogą wędrować wraz z krwią, tworząc zatory w płucach, sercu lub mózgu. Wśród przyczyn znajdują się liczne choroby i stany wrodzone (trombofilia), ale także nabyte choroby ogólnoustrojowe, w tym:zespół antyfosfolipidowy i nerczycowy, nowotwory, niedoczynność tarczycy. Nadmierna krzepliwość towarzyszy także ciąży, przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej, przebytym operacjom oraz długotrwałemu unieruchomieniu. Przy zakrzepicy lub innych chorobach związanych z nadmierną krzepliwością krwi wskazane jest kontrolowanie podaży witaminy K (tak, by nie zwiększać jej nagle, na przykład zjadając jednego dnia bardzo dużo kapusty, brukselki, brokułów czy innych produktów zawierających dużo tej witaminy). Większość popularnych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, poza paracetamolem, nasila działanie leków przeciwkrzepliwych, stosowanych przy nadmiernym krzepnięciu. Niekiedy działanie tych leków nasilają także antybiotyki, zabijające drobnoustroje odpowiedzialne za syntezę witaminy K. Podobnie jak w przypadku niskiej krzepliwości, pacjenci narażeni na zakrzepy również powinni konsultować przyjmowanie leków, suplementów i znaczne zmiany diety z – kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?Warto przeczytać:Żylaki nóg, odbytu, powrózka nasiennego i ochwy – przyczyny, objawy i leczenieJakie objawy wywołuje zakrzepica żył i czym może grozić?Niedoczynność tarczycy – przyczyny, objawy, dieta, leczenieTabletki antykoncepcyjne – działanie, skuteczność i rodzajePolecane ofertyMateriały promocyjne partnera Oprócz wysokiego poziomu cukru we krwi, należy przede wszystkim zapobiegać wysokiemu ciśnieniu krwi i wysokiemu poziomowi cholesterolu. W ten sposób można zapobiec zawałom serca, udarom mózgu lub ranom na stopach. Osoby z cukrzycą typu 1 powinny mieć zbadane stężenie lipidów we krwi w ciągu pierwszego roku od rozpoznania choroby Na słabe krążenie krwi uskarża się dziś coraz więcej osób. Jak rozpoznać tę pozornie nieszkodliwą dolegliwość? Pora przyjrzeć się z bliska swojemu organizmowi - tych 7 klasycznych objawów pomoże Ci odpowiedzieć sobie na pytanie, czy wszystko jest w porządku. Jednym z charakterystycznych objawów tej coraz częstszej przypadłości są zimne dłonie i stopy oraz ich cierpnięcie. Słabe krążenie krwi jest przyczyną wolnej przemiany materii, jednak może być również reakcją organizmu na ekstremalne zmiany temperatury. Jak rozpoznać tę dolegliwość? Zwróć uwagę na 7 poniższych objawów, a być może zminimalizujesz ryzyko wystąpienia ataku serca, zakrzepów krwi, żylaków czy udaru. 1. Plamy, zmiany w kolorze skóry Najczęściej zaczyna się od małych, fioletowych lub czerwonych plamek na stopach i dolnej partii nóg. Najpierw są to niewielkie nieregularności, które mogą przekształcić się we wrzody. 2. Opuchnięte stopy Kiedy krew w organizmie nie przepływa prawidłowo, Twoje ciało będzie próbowało sobie z tym faktem poradzić, zatrzymując płyny, co objawia się jako obrzęk. Oprócz opuchlizny, na stopach mogą pojawić się także sińce. Nie lekceważ tego! 3. Wolniejsze trawienie Jeżeli czujesz, że w ostatnim czasie trawienie w Twoim organizmie nie przebiega równie sprawnie, co zwykle, może to być objaw słabego krążenia krwi. Dodatkowo możesz także mieć problemy z wzdęciami i zaparciami. 4. Słabsza odporność - częstsze przeziębienia i infekcje Gdy przepływ krwi jest wolniejszy niż zwykle, organizm traci zdolność szybkiego wykrywania patogenów oraz walki z nimi. Stąd spadek odporności i częstsze przeziębienia oraz infekcje. 5. Łamliwe paznokcie i wypadające włosy Jak do tego ma się słabe krążenie? Okazuje się, że ma i to niemało! Łamliwe paznokcie i wypadające włosy to reakcja na to, że nie otrzymujesz wystarczającej ilości składników odżywczych z obiegu krwi. 6. Nieustanne uczucie zmęczenia Czy wiedziałaś, że słabe krążenie jest powodem dostarczania niskiej ilości energii do Twoich mięśni? To właśnie dlatego osoby dotknięte tą dolegliwością narzekają na permanentne uczucie zmęczenia. 7. Zimne stopy i dłonie Kiedy krążenie krwi przebiega wolniej niż zwykle, temperatura organizmu może na tym ucierpieć i zacząć się gwałtownie obniżać. To właśnie dłonie i stopy w takim przypadku jako pierwsze robią się chłodniejsze od reszty ciała, czasem również drętwiejąc. .
  • sqhu1089eg.pages.dev/818
  • sqhu1089eg.pages.dev/406
  • sqhu1089eg.pages.dev/225
  • sqhu1089eg.pages.dev/550
  • sqhu1089eg.pages.dev/393
  • sqhu1089eg.pages.dev/607
  • sqhu1089eg.pages.dev/229
  • sqhu1089eg.pages.dev/763
  • sqhu1089eg.pages.dev/320
  • sqhu1089eg.pages.dev/713
  • sqhu1089eg.pages.dev/536
  • sqhu1089eg.pages.dev/804
  • sqhu1089eg.pages.dev/480
  • sqhu1089eg.pages.dev/770
  • sqhu1089eg.pages.dev/782
  • ustanie krążenia krwi w narządzie